چرا محراب امام جماعت باید پایین تر باشد؟

نماز جماعت و توجه به آن در روایات و احادیث ما همواره مورد تأکید قرار گرفته است. نمازی که به فرادی خوانده می شود نسبت به نماز جماعت آنقدر فاصله دارد که در حد و اندازه کلام نمی گنجد. فرصت های بسیاری پیش می آید که نماز را می توان به جماعت خواند و از برکات آن در زندگی روزمره و در آخرت با نصیب شد. اما گاهی به دلیل سستی و رخوت از این عمل فاصله گرفته می شود.

حجت الاسلام حسینی قمی در یکی از سخنرانی های خود موضوع نماز جماعت و آداب آن را بر اساس روایات مورد بررسی قرار داد و از ائمه جماعت درخواست نمود: برخی از نماز جمعه‌ها واقعاً طولاني است. من دست همه‌ي ائمه‌ي جمعه را از دور مي‌بوسم، ولي خودم نماز جمعه‌اي رفتم، ساعت 3 نماز تمام شد. پيامبر را گفتيم: «لا يطيل الخطبه» موعظه را طولاني نمي‌كردند. «انما هنَّ كلمات يسيرا».

حسینی بوشهری پیشنهادی نیز برای نمازهای جمعه ارائه کرد و گفت: اگر ائمه جمعه صداي ما را مي‌شنوند. با كمال تواضع عرض مي‌كنم. مسؤولين دفاترشان مي‌شنوند، كسي مي‌شنود به اطلاع اين بزرگواران برساند. يك سامانه‌ي پيامكي در هر شهري براي هر نماز جمعه‌اي تأسيس كنند. كه پيام‌هاي مخاطبين، نمازگزاران را آن سامانه بيايد و امام جمعه هر هفته بشنود، بخواند، كه پيام مردم چيست. هزينه‌اي هم ندارد. يك سامانه‌ي پيامكي تأسيس كنند. همه‌ي تهران اين كار را كنند. مراكز استان، يك شهر دورافتاده، يك روستا، يك بخش دور افتاده، الآن ما به بركت انقلاب اسلامي بيش از 500 تا نماز جمعه داريم. از بركات امام(ره) است. اين 500 نماز جمعه، 500 سامانه‌ي پيامكي داشته باشد. مردم كه آمدند، انتقادي دارند. حالا امام جمعه امروز يك مطلبي را گفته است. ما اين همه حرف مي‌زنيم بينندگان انتقاد مي‌كنند، پيشنهاد مي‌كنند. ما هم با جان و دل مي‌پذيريم. آقاي امام جمعه اين مطلبي را كه امروز فرموديد، اين اشكال را داشت. اين مطلب را بيشتر بگوييد. اين مطلب نياز ضروري است. در يك سامانه‌ي پيامكي اين تذكرات را بدهند. آن تذكر طولاني شدن و غيره را هم در همان سامانه قيد كنند. يك عده هم به ما گفته بودند كه مثلاً امام جماعت ما خيلي سريع نماز را مي‌خواند، كه ما به نماز نمي‌رسيم. آن هم يك مشكل است.

من عهدنامه اميرمؤمنان را بخوانم. حضرت به مالك اشتر فرمودند: وقتي مي‌خواهي نماز بخواني، طوري نماز بخوان... مي‌گويد: من سؤال كردم. «إِذَا قُمْتَ فِي صَلَاتِك‏» مي‌فرمايد: از پيامبر سؤال كردم، من چطور نماز بخوانم؟ پيامبر به من ياد داد. اميرمؤمنان مي‌فرمايد، پيامبر به من ياد داد. «صَلِّ بِهِمْ كَصَلَاةِ أَضْعَفِهِمْ وَ كُنْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيما» (شرح‌ نهج‌البلاغه/ج17/ص89) رحم داشته باش به مسلمان‌ها در نماز. يعني چه رحم داشته باش؟ «فَلَا تَكُونَنَّ مُنَفِّراً وَ لَا مُضَيِّعا» نه طوري كن كه مردم از نماز جماعت و جمعه فرار كنند، نه طوري باشد كه نماز ضايع شود.

وی ادامه داد: حضرت به مالك مي‌فرمايند. من همين‌جا بگويم، در حالات پيامبر گرامي اسلام است. حضرت وقتي مي‌خواستند ذكر ركوع را بگويند، سه تا «سبحان ربي العظيم و بحمده» مي‌گفتند. ذكر سجده پيامبر سه تا «سبحان ربي الاعلي وبحمده» بود. نه مُنَفّر باشيم، نه مُضَيع! نه نماز را ضايع كنيم آنطور كه مأموم به نماز ما نرسد. نه آن طور نماز را طول بدهيم كه مردم از جماعت فراري باشند.

حجت الاسلام قرائتی نیز در یکی از برنامه های درس هایی از قرآن دراین باره گفت: معاذبن جبل پیش نماز بود. كارگری آمد اقتدا كرد. معاذ پیش نماز به جای قل هو الله سوره‌ی بقره خواند. كارگر خسته از حال رفت. قصد فرادی كرد و رفت. معاذ او را دعوا كرد. ماجرا را نزد پیامبر بردند. حضرت به معاذ دعوا كرد. فرمود: چرا فتان شده‌ای؟ مرحوم فیض كاشانی فتان را اینگونه معنا می‌كند: «فتان» یعنی «بان تكون سبباً و ان تجعل الناس ایاك ان تكون فتانا ایاك ان تجعل الناس فی الفتنه بان تكون سبباً لترك جماعة» ‌ای پیشنماز، چرا به جای «قل هوالله» سوره‌ای خواندی كه طول بكشد، مردم را در فتنه و دردسر انداختی نماز طولانی شد مردم فرار كردند. از این حدیث می‌فهمیم پیشنماز باید سوره‌ی كوچك بخواند، كه مراعات مردم را بكند.

رسول اكرم (ص) سر نماز بود، ركعت دوم و سوم بود یك بچه گریه كرد، پیغمبر سریع نماز را تمام كرد. گفتند: یا رسول الله، ركعت سوم و چهارم را تند كردی. فرمود: بچه گریه كرد، و مادر بچه در نماز جماعت بود و من باید مراعات اضعف مامومین را بكنم. مراعات اضعف مامومین یك درسی در نماز است. در قانون گذاری‌ها، در رانندگی‌ها، دربرنامه ریزی‌ها، مراعات اضعف مامومین را بكنیم.

این قیمت گذاری كه می‌گذاریم، آیا مردم می‌توانند بخرند؟ مردم می‌توانند به این بخش نامه عمل كنند؟ این مراعات اضعف مامومین درس خوبی است. اگر برای امام مسئله‌ای پیش بیاید، نفر دوم سریع امام شود، پیشنماز دارد حمد می‌خواند، اما یادش می‌اید كه وضو نگرفته است. اینجا چه كند؟ فوری بگوید: مردم، من بی وضو در مسجد آمدم. فوری نفر اول بیاید و جای او بایستد. از این می‌فهمیم جامعه‌ی اسلامی با رفتن یك نفر نباید سقوط كند. اگر برای پیشنماز حادثه‌ای پیش آمد، برای همین گفتند: كه صف اول افراد عادل و باتقوا و عالم باشند، كه از صف اول سریع بیاید جای پیشنماز بایستد. علامه طباطبایی آیه‌ی سیستم را گفته است. آیه‌ای برای نظام و تشكیلات داریم كه می‌گوید: «افع ما قتلت قلبتم» در جنگ احد شعار دادند پیغمبر شهید شد، مسلمان‌ها فرار كردند. آیه نازل شد، فرض كه پیغمبر شهید شد، شما باید فرار كنید. علامه در تفسیر می‌فرماید: از این آیه استفاده می‌شود كه تشكیلات نظام اسلامی باید چنان محكم باشد، كه با رفتن یك نفر نظام سقوط نكند.

درنماز جماعت ایستاده نمی‌تواند به نشسته اقتدا كند. یك پای پیشنماز در گچ است، نشسته نماز می‌خواند. من كه سالم هستم نمی‌توانم نشسته نماز بخوانم. این درس یعنی رهبر باید، از من قوی‌تر باشد. رهبر باید من را ببرد. خودش نشسته است. اگر یك پیشنمازی خوابیده است، كمرش در گچ است، خوابیده نماز می‌خواند، نشسته به خوابیده نمی‌تواند اقتدا كند. اینها همه الهام دارد. پیشنماز نباید بلند‌تر باشد. محراب‌ها فرورفته است. یعنی آن كسی كه جلو است باید تواضعش بیشتر باشد. پایین بودن پیش نماز یعنی تواضعش بیشتر است.

نظرات شما عزیزان: